Μέτρηση Βασικού Μεταβολισμού

Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός (basal metabolic rate, BMR) αντιπροσωπεύει τον ρυθμό με τον οποίο ο οργανισμός δαπανά ενέργεια -δηλαδή θερμίδες– για να διατηρήσει τις ζωτικές του λειτουργίες, όπως η αναπνοή, η θερμορύθμιση και η λειτουργεία της καρδιάς. Η ενέργεια αυτή αποτελεί το 60–75% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης για τους περισσότερους ανθρώπους. Ο BMR μετράται ύστερα από 12ωρη νηστεία και σε συνθήκες απόλυτης ηρεμίας, συνήθως αμέσως μετά το πρωινό ξύπνημα. Επειδή, όμως, οι προϋποθέσεις για τον υπολογισμό του είναι πολλές και δύσκολα επιτεύξιμες, εκείνο που συνήθως υπολογίζεται είναι ο μεταβολικός ρυθμός ηρεμίας (resting metabolic rate, RMR), ο οποίος είναι περίπου κατά 10–20% υψηλότερος από τον βασικό μεταβολικό ρυθμό (BMR) και μετράται όταν το άτομο είναι σε κατάσταση ηρεμίας σε ένα άνετο περιβάλλον, χωρίς όμως να είναι απαραίτητη η νηστεία για 12 ώρες. Ο ΒΜR και επομένως και ο RMR επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία, το φύλο, το σωματικό μέγεθος, η σύσταση του σώματος, η διατροφική κατάσταση, διάφοροι φυσιολογικοί παράγοντες, τα γονίδια κ.α.

Με τη μέτρηση αυτή αξιολογείται η ελάχιστη ενέργεια σε θερμίδες που χρειάζεται το σώμα μας για να λειτουργεί σε απόλυτη ηρεμία και για την υποστήριξη λειτουργιών ζωτικών οργάνων όπως η καρδιά, οι πνεύμονες και ο εγκέφαλος. Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός ποικίλλει σημαντικά από άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά και στον ίδιο άνθρωπο κατά καιρούς και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία, το φύλο, το μέγεθος σώματος (π.χ. ύψος), η σύσταση σώματος, οι φυσιολογικές μεταβολές (π.χ. εγκυμοσύνη, θηλασμός, εμμηνόπαυση), οι ορμονικές αλλαγές (π.χ. θυρεοειδοπάθειες), οι ψυχογενείς παράγοντες (π.χ. στρες). Για τον λόγο αυτό, είναι εξαιρετικά σημαντικό η αξιολόγηση του βασικού μεταβολικού ρυθμού να είναι απόλυτα εξατομικευμένη με τη χρήση κατάλληλου τεχνολογικού εξοπλισμού και όχι αριθμητικών εξισώσεων. Η μέτρηση αυτή μας επιτρέπει στη συνέχεια να εκτιμήσουμε τη συνολική ενεργειακή δαπάνη για τον κάθε εξεταζόμενο, δηλαδή τις συνολικές θερμίδες που χρειάζεται, που είναι απαραίτητο για τον σχεδιασμό ενός εξατομικευμένου διατροφικού πλάνου. Η μέτρηση γίνεται σε παιδιά άνω των 10 ετών και ενήλικες.

Ιδανικά η μέτρηση βασικού μεταβολικού ρυθμού θα πρέπει να αξιολογείται μαζί με τη λιπομέτρηση.

Η συσκευή Fitmate, είναι ένα ειδικό μηχάνημα ανάλυσης αερίων (έμμεσης θερμιδομετρίας) μέσω του οποίου γίνεται μέτρηση των καύσεων του σώματος, των θερμίδων δηλαδή που «καίμε». Το Fitmate έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να μετράει με ακρίβεια την ενεργειακή δαπάνη (REE/RMR) και ως εκ τούτου να μπορούμε να υπολογίσουμε με μεγάλη ακρίβεια τις θερμιδικές ανάγκες του κάθε ατόμου. Η μέτρηση γίνεται με έναν απλό και ανώδυνο τρόπο, ζητώντας από τον εξεταζόμενο να καθίσει σε ηρεμία και να αναπνέει κανονικά για 15-20 λεπτά μέσα από μία ειδική μάσκα. Με τον τρόπο αυτόν μετράται σε πραγματικό χρόνο η πρόσληψη Οξυγόνου (VO2), μέσω ενός δυναμικού θαλάμου ανάμειξης (dynamic mixing chamber – πατενταρισμένο) και τα δεδομένα λαμβάνονται ανά 30 δευτερόλεπτα περίπου.

Για να διασφαλίσουμε τη μέγιστη δυνατή ακρίβεια και αξιοπιστία στη μέτρηση, ιδανικά θα πρέπει να τηρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

• Αποφυγή έντονης άσκησης τουλάχιστον 12 ώρες πριν τη μέτρηση
• Αποφυγή καπνίσματος και κατανάλωσης καφεΐνης και αλκοόλ τουλάχιστον 4 ώρες πριν τη μέτρηση
• Αποφυγή κατανάλωσης τροφίμων ή υγρών τουλάχιστον 3 ώρες πριν τη μέτρηση
• Αποφυγή λήψης συμπληρώματος διατροφής ή φαρμάκου που περιέχει εφεδρίνη ή ψευδοεφεδρίνη (π.χ. αντιπυρετικά για κρυολόγημα) για τουλάχιστον 4 ώρες πριν από τη μέτρηση
• Φορέστε ελαφριά ρούχα
• Προσπαθήστε να κοιμηθείτε καλά το βράδυ πριν τη μέτρηση
• Επαναληπτικές μετρήσεις ιδανικά κάτω από τις ίδιες συνθήκες, την ίδια ώρα της ημέρας για τον ίδιο εξεταζόμενο

Περισσότερα σχετικά με τη διατροφή, τον μεταβολισμό και τη μέτρηση του βασικού μεταβολικού ρυθμού που μπορεί να πραγματοποιηθεί από την Κλινική Διαιτολόγο/ Διατροφολόγο και Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Διατροφής Δρ. Ρενάτα Μίχα (συνεργάτιδας του Cardio Health) μπορείτε να διαβάσετε στην ιστοσελίδα https://www.foodforhealth.gr/metrisi-metavolismou/.