Ιατρικό Ιστορικό - Καρδιολογική Εξέταση

Τα τελευταία χρόνια η λήψη ιατρικού ιστορικού και η ενδελεχής κλινική εξέταση έχουν παραγκωνιστεί. Ο βασικότερος λόγος είναι η ευρεία χρήση πολλών και αξιόπιστων παρακλινικών εξετάσεων. Το αποτέλεσμα είναι να χαθεί η επαφή ιατρού – ασθενούς και δυστυχώς φτάσαμε σε αρκετές περιπτώσεις στο σημείο να θεραπεύουμε εξετάσεις και όχι ασθενείς.

Κατά την πρώτη επίσκεψη/εξέταση στο καρδιολογικό ιατρείο, καταγράφονται το ατομικό και το οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς. Το λεπτομερές ιστορικό περιλαμβάνει ενδελεχή διερεύνηση των συμπτωμάτων για τα οποία ο ασθενής έχει επισκεφτεί το ιατρείο, τις παθήσεις με τις οποίες έχει προηγουμένως διαγνωστεί, την ενδεχόμενη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει καθώς και πιθανές αλλεργίες σε τρόφιμα και φάρμακα. Αναζητούνται ακόμη συνήθειες στον τρόπο ζωής που σχετίζονται με την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων (π.χ. κάπνισμα, διατροφή, έλλειψη σωματικής άσκησης).

Στη συνέχεια ο ασθενής υποβάλλεται σε μία πλήρη κλινική εξέταση του καρδιαγγειακού συστήματος η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την ακριβή διάγνωση και αρκετές φορές προφυλάσσει τον εξεταζόμενο από περαιτέρω διερεύνηση με κοστοβόρες και χρονοβόρες παρακλινικές εξετάσεις. 

Η περιοχή του σώματος που εξετάζεται θα πρέπει να είναι εκτεθειμένη. Κλινική εξέταση με ρούχα ΔΕΝ γίνεται. Ο ιατρός οφείλει να αποκαλύπτει το εξεταζόμενο μέρος του σώματος, πάντα όμως με τρόπο που σέβεται και δεν προσβάλλει τον ασθενή.

Η καρδιολογική κλινική εξέταση περιλαμβάνει πέντε βασικούς άξονες: 

Επισκόπηση

Η επισκόπηση του καρδιολογικού ασθενούς παρέχει πολλές και χρήσιμες πληροφορίες. Σημεία τα οποία αξιολογούνται είναι μεταξύ άλλων η σωματική διάπλαση, η παχυσαρκία και η απίσχναση, η χροιά του δέρματος (κυάνωση, ίκτερος), η διάταση των σφαγιτίδων φλεβών, οι ανωμαλίες του θωρακικού τοιχώματος, ο ασκίτης και τα οιδήματα κάτω άκρων.

Ψηλάφηση 

Περιλαμβάνει την ψηλάφηση του αρτηριακού σφυγμού, της καρδιακής ώσης και την παρουσία τυχόν ροίζων (η απτική αίσθηση καρδιακών φυσημάτων).

• Η ψηλάφηση του αρτηριακού σφυγμού δίνει σημαντικές πληροφορίες για την κατάσταση του καρδιαγγειακού συστήματος. Ο αρτηριακός σφυγμός εξετάζεται με ψηλάφηση οποιασδήποτε περιφερικής αρτηρίας (π.χ. κερκιδική, μηριαία κ.λπ.). Εκτιμώνται ο ρυθμός, το μέγεθος και η ένταση του σφυγμού. Ο φυσιολογικός σφυγμός είναι ρυθμικός και η παρουσία ενός άρρυθμου σφυγμού μπορεί να είναι η πρώτη ένδειξη παρουσίας αρρυθμίας (π.χ. εκτακτοσυστολική αρρυθμία, κολπική μαρμαρυγή).
• Η καρδιακή ώση αντανακλά τη δυναμική κατάσταση του μυοκαρδίου των κοιλιών της καρδιάς. Στα φυσιολογικά άτομα ψηλαφιέται μόνο η ώση της αριστερής κοιλίας η οποία εντοπίζεται στο 4ο – 5ο μεσοπλεύριο διάστημα. Σε παθολογικές καταστάσεις η καρδιακή ώση ψηλαφιέται σε έκτοπη θέση αλλά και με διαφορετική ένταση.

Επίκρουση

Η επίκρουση αφορά κυρίως την επίκρουση του θώρακα που παράγει δονήσεις οι οποίες μεταδίδονται στους πνεύμονες και στον αέρα που περιέχεται μέσα σε αυτούς. Ανάλογα με τον χαρακτήρα του παραγόμενου από την επίκρουση ήχου μπορεί να εκτιμηθεί η παρουσία αλλά και η ποσότητα πλευριτικής συλλογής.

Ακρόαση

Η ακρόαση περιλαμβάνει την ακρόαση της καρδιάς, των πνευμόνων και των περιφερικών αρτηριών καθώς και των καρωτίδων.

• Η ακρόαση της καρδιάς πραγματοποιείται με τον ασθενή στην ύπτια θέση (ανάσκελα) με καρδιολογικό στηθοσκόπιο. Ο καρδιολόγος εκτιμά τους καρδιακούς τόνους (ήχους), αλλά και την παρουσία καρδιακών φυσημάτων ακούγοντας με το στηθοσκόπιο σε συγκεκριμένες θέσεις του θώρακα του ασθενούς.
  Φυσιολογικά η ροή του αίματος διαμέσου της καρδιάς είναι αθόρυβη. Επομένως, κατά την ακρόαση της καρδιάς ακούγονται μόνο οι καρδιακοί τόνοι, οι οποίοι παράγονται κατά το κλείσιμο των καρδιακών βαλβίδων. Όταν όμως υπάρχει κάποια ανατομική ανωμαλία (π.χ. στένωση ή ανεπάρκεια βαλβίδας) προκαλείται στροβιλώδης ροή του αίματος που με τη σειρά της προκαλεί επιπρόσθετους ήχους, οι οποίοι αναγνωρίζονται στην ακρόαση ως φυσήματα. Τα φυσήματα διακρίνονται σε παθολογικά, δηλαδή σε εκείνα που οφείλονται σε καρδιακή πάθηση (π.χ. βαλβιδοπάθεια), αλλά και στα λεγόμενα «αθώα» φυσήματα που παρατηρούνται σε φυσιολογικά άτομα. Τα αθώα φυσήματα παρατηρούνται συχνότερα στην παιδική ηλικία και σε καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από υπερδυναμική κυκλοφορία του αίματος (π.χ. αναιμία, υπερθυρεοειδισμός).

• Η ακρόαση των πνευμόνων επιβάλλεται να γίνεται σε όλους τους καρδιολογικούς ασθενείς. Η παρουσία πρόσθετων αναπνευστικών ήχων μπορεί να υποδηλώνει κάποια καρδιολογική πάθηση, όπως καρδιακή ανεπάρκεια, ενώ σε περίπτωση πλευριτικής συλλογής έχουμε εξάλειψη ή εξαφάνιση των πνευμονικών ήχων.
• Η ακρόαση των περιφερικών αγγείων και των καρωτίδων στόχο έχει την εύρεση ύπαρξης πιθανών φυσημάτων, που μπορεί να υποδηλώνουν την παρουσία στένωσης λόγω αθηρωμάτωσης.

Μετρήσεις

1. Θερμομέτρηση
   Μία από τις παλαιότερες ιατρικές εξετάσεις είναι στη σημερινή εποχή της πανδημίας πιο απαραίτητη και επίκαιρη από ποτέ. Η θερμομέτρηση γίνεται από απόσταση με τη βοήθεια ανέπαφου θερμόμετρου υπερύθρων με εύκολο, γρήγορο και ασφαλή τρόπο. 

2. Μέτρηση ύψους και σωματικού βάρους
   Μετρώντας το ύψος και το σωματικό βάρος υπολογίζουμε τον Δείκτη Μάζας Σώματος (body mass index, BMI) βάσει του οποίου μπορούμε να κατηγοριοποιήσουμε τους ενηλίκους ανθρώπους σε ελλιποβαρείς, φυσιολογικού βάρους, υπέρβαρους ή παχύσαρκους. Περισσότερα σχετικά με τον Δείκτη Μάζας Σώματος, το ιδανικό και υγιές βάρος καθώς και για τη λιπομέτρηση που μπορεί να πραγματοποιηθεί από την Κλινική Διαιτολόγο/ Διατροφολόγο και Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Διατροφής Δρ. Ρενάτα Μίχα (συνεργάτιδας του Cardiohealth). Το σπλαχνικό (ή κοιλιακό) λίπος είναι μεταβολικά ενεργό και συνδέεται με την εμφάνιση μίας σειράς προβλημάτων υγείας (π.χ. καρδιαγγειακές παθήσεις, σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2).

3. Αρτηριακή Πίεση
   Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για την αρτηριακή πίεση, ποια είναι τα φυσιολογικά της όρια και πώς τη μετράμε.