Παλμική Οξυμετρία

Η παλμική οξυμετρία εκτιμάει τον κορεσμό του αίματος σε οξυγόνο ή πιο απλά τα επίπεδα του οξυγόνου στο αίμα. Ο κορεσμός του αίματος σε οξυγόνο θεωρείται πλέον ως ένα από τα πέντε ζωτικά σημεία (μαζί με την καρδιακή και αναπνευστική συχνότητα, την αρτηριακή πίεση και τη θερμοκρασία).

Το οξυγόνο της ατμόσφαιρας εισέρχεται στους πνεύμονες με κάθε εισπνοή. Από τους πνεύμονες το οξυγόνο περνάει στο αίμα και συνδέεται κυρίως με την αιμοσφαιρίνη (μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια) για να μεταφερθεί στην κυκλοφορία. Με τον τρόπο αυτό πλούσιο σε οξυγόνο αίμα φτάνει στους ιστούς.​ Το οξυγόνο αυτό αποδίδεται στους ιστούς και στη συνέχεια το πτωχό σε οξυγόνο αίμα επιστρέφει στην καρδιά και από εκεί στους πνεύμονες προκειμένου να επαναληφθεί ο κύκλος.

Η παλμική οξυμετρία βασίζεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της απορρόφησης του φωτός από την αιμοσφαιρίνη και στην παλμική ροή του αίματος στις αρτηρίες. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει μια διαφορά χρώματος μεταξύ της αρτηριακής αιμοσφαιρίνης (πλούσιας σε οξυγόνο - οξυαιμοσφαιρίνη) η οποία έχει έντονο κόκκινο χρώμα και της φλεβικής αιμοσφαιρίνης (πτωχής σε οξυγόνο - δεοξυαιμοσφαιρίνη) η οποία έχει σκούρο κόκκινο χρώμα. Επιπρόσθετα, με κάθε παλμό υπάρχει μία ελαφρά αύξηση της ποσότητας του αίματος που ρέει μέσα στις αρτηρίες. Λόγω αυτής της μικρής αύξησης, υπάρχει και μια σχετική αύξηση στην πλούσια σε οξυγόνο αιμοσφαιρίνη.​ Με αυτόν τον τρόπο η παλμική οξυμετρία εκτιμά τον κορεσμό της αιμοσφαιρίνης σε οξυγόνο και κατ’ επέκταση του αίματ

Το παλμικό οξύμετρο είναι μία μη επεμβατική, απλή στη χρήση και αξιόπιστη συσκευή η οποία, όταν χρησιμοποιείται κατάλληλα, υπολογίζει με ακρίβεια τον κορεσμό του αίματος σε οξυγόνο.

Το παλμικό οξύμετρο έχει έναν αισθητήρα ο οποίος φιλοξενεί μία πηγή και έναν ανιχνευτή φωτός και έναν μικροεπεξεργαστή που συγκρίνει και υπολογίζει τις διαφορές μεταξύ οξυαιμοσφαιρίνης και δεοξυαιμοσφαιρίνης, προσδιορίζοντας έτσι τον κορεσμό του αίματος σε οξυγόνο. Πιο συγκεκριμένα, η μία πλευρά του παλμικού οξύμετρου εκπέμπει φως σε δύο μήκη κύματος (κόκκινο και υπέρυθρο) στην περιοχή του σώματος που είναι τοποθετημένο και η άλλη το ανιχνεύει. Η οξυαιμοσφαιρίνη απορροφά περισσότερο το υπέρυθρο φως, ενώ η δεοξυαιμοσφαιρίνη απορροφά το κόκκινο φως. Ο μικροεπεξεργαστής υπολογίζει τη διαφορά μεταξύ των δύο μετρήσεων για να προσδιορίσει το ποσοστό του κορεσμού της αιμοσφαιρίνης με οξυγόνο, που αναφέρεται ως το ποσοστό % SpO2. Το παλμικό οξύμετρο εμφανίζει επίσης την καρδιακή συχνότητα.

Το παλμικό οξύμετρο είναι μία μικρή σε διαστάσεις συσκευή η οποία μοιάζει με κλιπ, σαν μανταλάκι, το οποίο τοποθετείται συνήθως σε ένα από τα δάχτυλα του χεριού (αλλά πιθανώς και στο αυτί ή στο μέτωπο ή σε άλλα μέρη του σώματος, ιδίως στα νεογνά). Ο καρδιολόγος θα σας εξηγήσει τη διαδικασία η οποία είναι απλή, γρήγορη και ανώδυνη. Στις γυναίκες, καθώς, συνήθως, η συσκευή αυτή τοποθετείται στο δάχτυλο, θα σας ζητηθεί να αφαιρέσετε το βερνίκι νυχιών.

Ορισμένοι παράγοντες μπορούν να μειώσουν την ακρίβεια των μετρήσεων του παλμικού οξυμέτρου, όπως: 

• Παρεμβολές από εξωτερικό φως 
• Βερνίκι νυχιών
• Βρώμικος αισθητήρας
• Τοποθέτηση του παλμικού οξύμετρου σε υψηλότερο επίπεδο από αυτό της καρδιάς
• Κίνηση της περιοχής όπου συνδέεται ο αισθητήρας (όπως μπορεί να συμβεί κατά την άσκηση ή κατά τη διάρκεια σπασμών)
• Περιφερική αγγειοσύσπαση (π.χ. σε κρύα χέρια)
• Αγγειοπάθειες, όπου παρατηρείται μειωμένη ροή αίματος στα περιφερικά αγγεία
• Οίδημα (πρήξιμο)
• Καρδιακή αρρυθμία (π.χ. κολπική μαρμαρυγή)
• Σοβαρή υπόταση
• Κάπνισμα
• Δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα

Ασθενείς με αναπνευστικές ή καρδιαγγειακές παθήσεις ή σοβαρές λοιμώξεις μπορεί να επωφεληθούν από την παλμική οξυμετρία. Ασθενείς με ήπια έως μέτρια καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να εμφανίσουν μικρή μείωση του κορεσμού του αίματος σε οξυγόνο, ενώ ασθενείς με σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να έχουν σοβαρή μείωση, ακόμη και σε κατάσταση ηρεμίας. Η παλμική οξυμετρία είναι επίσης χρήσιμη για την παρακολούθηση της ανταπόκρισης του ασθενούς σε συμπληρωματικό οξυγόνο, φαρμακευτική αγωγή και άλλες θεραπείες.

Το παλμικό οξύμετρο μπορεί λοιπόν να χρησιμοποιηθεί: 

• Σε ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, υπνική άπνοια, καρδιακή ανεπάρκεια κτλ. στους οποίους παρακολουθεί τον κορεσμού οξυγόνου και πώς τα επίπεδά του διαφοροποιούνται με την πάροδο του χρόνου.

• Κατά τη διάρκεια ή μετά από χειρουργική επέμβαση ή σε διαδικασίες στις οποίες χρησιμοποιείται νάρκωση.
• Σε μονάδες εντατικής θεραπείας ή αυξημένης φροντίδας.
• Κατά τη μεταφορά ασθενούς εντός του νοσοκομείου, αλλά και κατά τη διάρκεια μεταφοράς με ασθενοφόρο ή αεροδιακομιδής.
• Κατά τη διάρκεια διαγνωστικού ελέγχου, όπως σε έλεγχο πνευμονικής λειτουργίας, μελέτη ύπνου, τεστ κόπωσης.

Ο καρδιολόγος σας, σύμφωνα με το ιατρικό ιστορικό και την κλινική σας εξέταση,  μπορεί να έχει και άλλους λόγους ώστε να σας συμβουλεύσει να χρησιμοποιήσετε το παλμικό οξύμετρο.

Τα φυσιολογικά επίπεδα κορεσμού του αίματος σε οξυγόνο κυμαίνονται μεταξύ 95 και 100% τα οποία όμως μπορούν να παρουσιάσουν μεταβολές ανάλογα με το ιατρικό ιστορικό και τα συνοδά προβλήματα του ασθενούς. 

Ποσοστό 91 – 94% υποδηλώνει ήπια υποξαιμία, 86 – 90% μέτρια υποξαιμία και ≤85% σοβαρή υποξαιμία. 

Τα επίπεδα κορεσμού του αίματος σε οξυγόνο κάτω από 90% θεωρούνται ασυνήθιστα χαμηλά και συνήθως υποδεικνύουν την ανάγκη για ταχεία κλινική αντιμετώπιση λόγω αναπνευστικής ανεπάρκειας, όπου ο ασθενής χρήζει συμπληρωματικής χορήγησης οξυγόνου. 

Λαμβάνετε τα αποτελέσματα της μέτρησης άμεσα. Θα πρέπει να γνωρίζετε όμως ότι, ο καρδιολόγος σας χρησιμοποιεί την παλμική οξυμετρία ως ένα πρόσθετο εργαλείο αξιολόγησης, και όχι ως υποκατάστατο των άλλων μέσων αξιολόγησης της κατάστασης του ασθενούς. Η παλμική οξυμετρία ερμηνεύεται πάντα σε συνδυασμό με την κλινική κατάσταση του ασθενούς.

Το παλμικό οξύμετρο είναι μία συσκευή η οποία μετράει γρήγορα, ανώδυνα και με αρκετά μεγάλη ακρίβεια την περιεκτικότητα του αίματος σε οξυγόνο. Ταυτόχρονα, παρέχει συνεχή δεδομένα και αποτελεί μία μη επεμβατική μέθοδο κατά την οποία ο ασθενής δεν ταλαιπωρείται.

• Μερικοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν δερματικό ερεθισμό στο σημείο που είχε τοποθετηθεί η συσκευή (μετά από πολύωρη χρήση).
• Εάν τοποθετηθεί πολύ σφιχτά ή χρησιμοποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, το παλμικό οξύμετρο μπορεί να περιορίσει την αιμάτωση της περιοχής. Εάν νιώσετε μούδιασμα, μυρμήγκιασμα ή αλλαγές στο χρώμα του δέρματος θα πρέπει να ενημερώσετε αμέσως τον καρδιολόγο σας.
• Ο μεγαλύτερος κίνδυνος από τη χρήση του παλμικού οξύμετρου είναι η καταγραφή λανθασμένων μετρήσεων. Η ακρίβεια των μετρήσεων εξαρτάται από την κατάλληλη τοποθέτηση του παλμικού οξύμετρου στον ασθενή, ενώ, ακόμη και μικρές αλλαγές στη θέση του μπορούν να προκαλέσουν ανακριβείς ενδείξεις. Για παράδειγμα, ένα άτομο το οποίο περιστρέφεται στον ύπνο του μπορεί να μετακινήσει τη συσκευή, προκαλώντας λανθασμένες μετρήσεις. 
• Ο κορεσμός οξυγόνου μπορεί, επίσης, να μειωθεί για σύντομες περιόδους λόγω άλλων παραγόντων, όπως αλλαγή στη θέση ύπνου. Ένα παλμικό οξύμετρο δίνει ειδοποίηση ακόμη και όταν η πτώση του κορεσμού είναι προσωρινή και εντελώς ακίνδυνη.
• Το παλμικό οξύμετρο μπορεί να δώσει σε κάποιους ασθενείς μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας. Για παράδειγμα, ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια θα πρέπει να υποβάλλονται σε μέτρηση αερίων αίματος από τον πνευμονολόγο τους, προκείμενου να ελεγχθούν και άλλες παράμετροι της αναπνευστικής τους λειτουργίας (όπως διοξείδιο, pH).
• Σε άτομα με αυξημένο άγχος για την υγεία τους ή σε όσους οι ιατροί δεν τους έχουν βοηθήσει να κατανοήσουν τον ακριβή ρόλο ενός παλμικού οξυμέτρου, μπορεί να τους προκαλέσει περιττή ανησυχία.
• Οι ασθενείς που χρησιμοποιούν παλμικά οξύμετρα θα πρέπει να διατηρούν αρχείο των μετρήσεών τους και να συζητούν τις μετρήσεις με τον καρδιολόγο ή τον πνευμονολόγο τους.
• Άτομα που ενδιαφέρονται να χρησιμοποιήσουν κάποιο από τα ευρέως διαθέσιμα στην αγορά παλμικά οξύμετρα θα πρέπει να συζητήσουν τα σχέδιά τους με έναν καρδιολόγο ή πνευμονολόγο πριν επενδύσουν σε μια συσκευή, καθώς πολλές από αυτές δεν διαθέτουν την απαραίτητη πιστοποίηση.