Διακοπή Καπνίσματος

Στην Ελλάδα, πάνω από το 20% των συνολικών θανάτων οφείλεται σε ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα, φθάνοντας τους 22.700 ετησίως. Το κάπνισμα είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή ανεπάρκεια, περιφερική αγγειακή νόσο και θνησιμότητα, με προφανή μάλιστα δοσοεξαρτώμενη σχέση.

Ακόμα και χαμηλά επίπεδα καπνίσματος αυξάνουν τον κίνδυνο οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή). Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, η μείωση του αριθμού των τσιγάρων που καπνίζει κανείς ανά ημέρα να μην εξαλείφει εντελώς τον κίνδυνο.

Στην πραγματικότητα χρειάζονται περίπου 15 χρόνια αποχής, έτσι ώστε ο καρδιαγγειακός κίνδυνος των πρώην καπνιστών να προσομοιάζει με αυτόν των μη καπνιστών. Το κάπνισμα, όμως, μπορεί να είναι υπεύθυνο και για καταστάσεις που πολλές φορές δεν σκεφτόμαστε καν, όπως, για τη μείωση γονιμότητας,  την αυξημένη πιθανότητα αποβολών και έκτοπης κύησης σε νέες γυναίκες, αλλά και για την εμφάνιση σεξουαλικής δυσλειτουργίας στους άνδρες.

Αρχικά, πρέπει να καταλάβουμε ότι το κάπνισμα δεν είναι μια απλή «συνήθεια».

Είναι μια ισχυρή εξάρτηση που προκαλείται από τη νικοτίνη που περιέχεται στο  τσιγάρο (ακόμη και στο ηλεκτρονικό ή και στα μη καιόμενα θερμικά προϊόντα). Αυτή η εξάρτηση είναι τόσο δυνατή που, μόνο 3 ως 5 καπνιστές από τους 100 που προσπαθούν κάθε χρόνο να το κόψουν μόνοι τους, τελικά το καταφέρνουν.

Τα ποσοστά αυτά είναι ιδιαίτερα χαμηλά ακόμη και όταν υπάρχει σημαντικός ιατρικός λόγος που επιβάλλει τη διακοπή καπνίσματος, όπως για παράδειγμα σε ασθενείς που έχουν υποστεί έμφραγμα (περίπου 15%). Επιπρόσθετα, ακόμη και αυτοί οι λίγοι που τα καταφέρνουν και δηλώνουν αποφασισμένοι να παραμείνουν μακριά από το τσιγάρο, πολύ συχνά υποτροπιάζουν. Ο Μαρκ Τουέιν είχε πει χαρακτηριστικά: «Το να σταματήσεις το κάπνισμα, είναι εύκολο. Το έχω κάνει χιλιάδες φορές!». Για του λόγου το αληθές, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών των Η.Π.Α. ένας καπνιστής χρειάζεται να προσπαθήσει κατά μέσο όρο 8 με 11 φορές μέχρι να διακόψει οριστικά το κάπνισμα. 

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Η νικοτίνη είναι ισχυρότατη εξαρτησιογόνος ουσία.

Είναι μάλιστα η τρίτη πιο ισχυρή σε δραστικότητα εξαρτησιογόνος ουσία μετά την ηρωίνη και την κοκαΐνη. Συνδέεται με ειδικούς υποδοχείς στον εγκέφαλο και χρησιμοποιώντας το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, μας κάνει να αισθανόμαστε μεγάλη ικανοποίηση και ηδονή.

Επιπρόσθετα, όσο καπνίζουμε τόσο αυξάνονται οι υποδοχείς νικοτίνης στον εγκέφαλο και αυτό οδηγεί σε «ανοχή» στη δράση της νικοτίνης. H «ανοχή» σχετίζεται με την ανάγκη του καπνιστή για λήψη μεγαλύτερης ποσότητας νικοτίνης προκειμένου να βιώσει την ίδια ικανοποίηση που βίωνε στο παρελθόν με λιγότερα τσιγάρα. Αξίζει να τονιστεί ότι και μετά τη διακοπή του καπνίσματος απαιτείται χρόνος ώστε αυτοί οι υποδοχείς να μειωθούν.

Τέλος, όσοι υποδοχείς παραμένουν μετά τη διακοπή του καπνίσματος πάντα «θυμούνται» την ευφορία που προκαλεί η νικοτίνη. Αυτός είναι ο λόγος που το κάπνισμα ακόμη και ενός τσιγάρου μετά τη διακοπή εγκυμονεί κίνδυνο υποτροπής.

Μετά από όλα αυτά, γίνεται εύκολα κατανοητό γιατί κάθε προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος συνδυάζεται με στερητικά συμπτώματα τα οποία είναι ιδιαίτερα έντονα και δυσάρεστα (ευερεθιστότητα, απογοήτευση, θυμός, άγχος, νευρικότητα, ανυπομονησία, δυσκολία συγκέντρωσης, διαταραχές ύπνου, αϋπνία, αυξημένη όρεξη, αύξηση σωματικού βάρους, δυσφορία ή καταθλιπτική διάθεση).

Ακριβώς όπως εκδηλώνεται η στέρηση μετά τη διακοπή ενός ισχυρού ναρκωτικού. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, πολύ συχνά, ο καπνιστής να διακόπτει την προσπάθεια και να ξαναρχίζει το κάπνισμα προκειμένου να απαλλαγεί από αυτά τα τόσο έντονα και δυσάρεστα στερητικά συμπτώματα.

Λόγω της ισχυρότατης εξάρτησης και των σοβαρών ασθενειών που προκαλεί το κάπνισμα, δημιουργήθηκε η ανάγκη δημιουργίας Ιατρείων Διακοπής Καπνίσματος.

Σε αυτά γίνεται εξειδικευμένη προσπάθεια διακοπής καπνίσματος και το ποσοστό επιτυχίας δεκαπλασιάζεται σε σχέση με την προσπάθεια που κάνει μόνος του ο καπνιστής.

Το Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος του Δρ. Μίχα απευθύνεται σε όλους τους καπνιστές, είτε είναι έτοιμοι να διακόψουν το κάπνισμα είτε όχι.

Ο σκοπός του Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος είναι διττός:

1) Να βοηθήσει τους καπνιστές που έχουν πάρει την απόφαση να διακόψουν το κάπνισμα να επιτύχουν τον στόχο τους με ασφαλή τρόπο σύμφωνα με τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα.

2) Να ενημερώσει και να κινητοποιήσει όσους δεν αισθάνονται ακόμη έτοιμοι, ώστε να προσπαθήσουν να κόψουν το κάπνισμα σε δεύτερο χρόνο.

Η πρώτη επίσκεψη στο Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος διαρκεί μία ώρα και είναι πολύ σημαντική: περιλαμβάνει τη λήψη ιατρικού ιστορικού, την εκτίμηση του βαθμού εξάρτησης από τη νικοτίνη και του βαθμού ετοιμότητας για τη διακοπή καπνίσματος με τη βοήθεια ειδικών ερωτηματολογίων.

Σε αυτή την επίσκεψη γίνεται επίσης μέτρηση του μονοξειδίου του άνθρακα στον εκπνεόμενο αέρα. Ορίζεται ακόμη, από κοινού με τον ιατρό, μία συγκεκριμένη ημερομηνία διακοπής καπνίσματος. Το καλύτερο είναι να επιλεγεί μία ημέρα χωρίς άγχος και πειρασμούς.

Στην πρώτη επίσκεψη δίνονται χρηστικές συμβουλές τροποποίησης της συμπεριφοράς και συνταγογραφείται η κατάλληλη για τον κάθε καπνιστή φαρμακευτική αγωγή. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι τα υποκατάστατα νικοτίνης (αυτοκόλλητα, τσίχλες κλπ.), η βαρενικλίνη και η βουπροπιόνη. Αν κριθεί απαραίτητο μπορεί να γίνει σύσταση από τον ιατρό για επιπλέον εξετάσεις (ακτινογραφία θώρακα, καρδιογράφημα, παλμική οξυμετρία, κλπ.). 

Το πλήρες πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος διαρκεί 3 μήνες.

Πλήρες πρόγραμμα, 3μηνης διάρκειας (4 συνεδριών)

Περιλαμβάνει 4 επισκέψεις στο ιατρείο:

• Δύο επισκέψεις πραγματοποιούνται τον πρώτο μήνα (ανά δεκαπενθήμερο).
• Η 3η επίσκεψη γίνεται στο τέλος του 2ου μήνα.
• Η 4η στο τέλος του 3ου μήνα. 

Η παρακολούθηση του καπνιστή διαρκεί συνολικά ένα έτος, με τηλεφωνικό επανέλεγχο στο εξάμηνο και στο έτος για να διασφαλιστεί η επιτυχής διακοπή και η πρόληψη υποτροπών.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει αρχικά την πρώτη επίσκεψη στο Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος (βλέπε παραπάνω). Στις επόμενες επισκέψεις διάρκειας 20 έως 30 λεπτών παρέχεται ιατρική υποστήριξη, γίνεται σταδιακή μείωση της φαρμακευτικής αγωγής (ανάλογα με την πρόοδο που έχει σημειώσει ο κάθε καπνιστής) και μετράται το μονοξείδιο του άνθρακα στον εκπνεόμενο αέρα.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι υπάρχει η δυνατότητα διαιτολογικής παρέμβασης για την αποφυγή λήψης βάρους μετά τη διακοπή του καπνίσματος η οποία διενεργείται από την Κλινική Διαιτολόγο/ Διατροφολόγο και Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Διατροφής Δρ. Ρενάτα Μίχα (συνεργάτιδας του Cardio Health).

Μεμονωμένη συνεδρία διακοπής καπνίσματος

Υπάρχει η δυνατότητα να επισκεφθεί κανείς το ιατρείο για μία μεμονωμένη συνεδρία η οποία περιλαμβάνει όλα όσα γίνονται στην πρώτη επίσκεψη στο Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος (βλέπε παραπάνω).

Ο καπνιστής μπορεί να επαναλάβει μεμονωμένες συνεδρίες ανάλογα με τις προσωπικές του ανάγκες.

Η επιδημία του καπνίσματος είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την παγκόσμια δημόσια υγεία. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το κάπνισμα είναι υπεύθυνο για τον θάνατο περισσότερων από 8 εκατομμύρια ανθρώπων ετησίως, συμπεριλαμβανομένων περίπου 1,2 εκατομμυρίων θανάτων από έκθεση στο παθητικό κάπνισμα.

Όλοι οι καπνιστές το οφείλουν στον εαυτό τους αλλά και στους ανθρώπους που αγαπούν να προσπαθήσουν να διακόψουν το κάπνισμα μια για πάντα.